Paulus zegt in Gal:14a: Ik wil mij op niets anders laten voorstaan dan het kruis van Jezus Christus, onze Heer. Over het kruis waarover Paulus spreekt wil ik het hebben.
Kent u dit kruis? Het is een vorm, die uit Frankrijk afkomstig is en gedragen wordt door de Hugenoten, de Franse Protestanten. In Frankrijk zijn verschillende musea gewijd aan de geschiedenis van deze Hugenoten. Vooral over een bepaalde periode, die ook wel de désert wordt genoemd, oftewel de wildernis. In de 17e eeuw, tijdens de regering van de Zonnekoning, Lodewijk XIV, werden die Hugenoten enorm vervolgd. Lodewijk XIV was een absoluut vorst, een dictator. Hij eiste absolute gehoorzaamheid en eenheid. Veel van Hugenoten vluchtten naar het buitenland, ook naar ons land. Sindsdien wonen in ons land veel nazaten van Franse Hugenoten.
De Hugenoten moesten in het geheim samenkomen; in grotten of verlaten plaatsen van de Cevennen. Alles moest illegaal gebeuren. Toen is onder de Franse protestanten het hugenotenkruis het officiële herkenningssymbool geworden. Maar ook buiten Frankrijk is het bekend. Wie weet heeft u ook wel zo’n kruisje aan een kettinkje of anders in huis. Hoe dan ook: het is een prachtig symbool, met een rijke betekenis.
En daar wil ik, n.a.v. het gedeelte uit Galaten over hebben. Het symbool van het Hugenotenkruis werd in 1688, midden in die hevige vervolgingen, bedacht door Maystre, een edelsmid in Nîmes. Het grootste deel ervan wordt gevormd door een vierkant kruis: het zgn. Maltezerkruis. Oorspronkelijk is dat het onderscheidingsteken van de Maltezers, een geestelijke ridderorde uit de Middeleeuwen. Ze hadden hun basis op het eiland Malta. En juist dit Maltezerkruis sprak de Hugenoten aan, omdat het anders is dan het crucifix. Dat RK kruissymbool herinnerde hen te veel aan hun vervolgers. Het Maltezerkruis is een eenvoudig en veelzeggend kruis. Het trekt direct de aandacht en vormt de kern van dat Hugenotenkruis.
Tussen de uiteinden van het kruis zitten lelies: de zgn. Franse lelies, een beroemd symbool. Ik vind die lelies ontroerend, want het geeft aan dat de Hugenoten, ondanks die vervolgingen, trouw wilden blijven aan hun vaderland. Zelfs toen ze moesten vluchten bleven ze van hun land houden. De lelie is ook het symbool van schoonheid en waarheid. Ook dat is veelzeggend. Het geloof is echt iets moois. Sterker nog: het is vol schoonheid. Het heeft nl. betrekking op het allermooiste: op God zelf,
Tussen het hart van het kruis en de lelies zie je vier open harten. Je krijgt steeds meer bewondering voor het ontwerp van die edelsmid. Ook die open harten zijn zo veelzeggend. Want is een open hart niet iets dat bij een gelovige hoort?! Allereerst een open hart naar God toe: Wat is Uw wil? Welke weg wijst U mij? Dan kun je niet zonder de Bijbel, waarin God zijn wil heeft geopenbaard. Een open hart daarvoor.
Het was in die tijd gevaarlijk om de Bijbel lezen. Als je gesnapt werd, was je het haasje. Maar ze bleven de Bijbel lezen, dat is brood voor het hart, het is de brandstof om vol te houden op de levensweg. Beseffen wij hoe geweldig het is, dat wij die Bijbel, zomaar in onze eigen taal, in alle vrijheid kunnen lezen! Gaat ons hart elke keer weer open als we eruit lezen, thuis aan tafel, in onze stille tijd, de gemeente?
Die harten slaan ook op de liefde. De liefde tot God en elkaar. De gelijke armen van dat kruis: verticaal en horizontaal, ze zijn aan elkaar verbonden in het hart, anders is het geen kruis meer, dan valt het uit elkaar. Open harten, onderlinge liefde. Open harten naar God en naar elkaar toe; die zijn er als je dicht bij het kruis van Jezus Christus bent en blijft.
Aan de uiteinden van het kruis zitten knoppen die parels voorstellen. Acht stuks om precies te zijn. Ze staan voor de 8 zaligsprekingen waarmee Jezus de Bergrede begint: Zalig de armen van geest, zalig die treuren, zalig de zachtmoedige, enz. Ze zijn als parels afgebeeld, want hoe kostbaar is het als Jezus je zalig spreekt. Samen met die vier lelies zijn het twaalf voorwerpen aan de buitenrand van het Hugenotenkruis. Dat zijn samen de twaalf artikelen van het geloof. In twaalf kernachtige zinnen wordt het algemeen en ongetwijfeld katholieke christelijk geloof uitgesproken. Een geloofsbelijdenis die door christenen overal ter wereld herkend en erkend wordt.
Met andere woorden: dit Hugenotenkruis hoort niet bij een of ander sektarisch groepje, maar geeft aan dat men zich verbonden voelt met heel die katholieke oftewel algemene christelijke kerk van alle tijden en plaatsen. We zijn lid van heel die wereldwijde familie van God!
Onderaan het Hugenotenkruis hangt een duif. Dat was oorspronkelijk anders. Toen hing er iets anders onder. De één vond het op een kruikje lijken en de ander juist op een traan. Het kruikje zou kunnen slaan op de zalving met de Heilige Geest. De traan op het lijden, dat de Hugenoten trof. Pas later werd dit vervangen door een duif, het symbool van de Heilige Geest. Zo zien we in het Hugenotenkruis ook een symbool van de Drie-eenheid. Het centrum van het kruis slaat op God de Vader, het kruis op Jezus Christus en de duif op de Heilige Geest. De duif aan het Hugenotenkruis duidt ook op de centrale plaats die Jezus Christus, de Gekruisigde en Opgestane, in wil nemen en dat die alleen deel van mijn leven wordt door de werking van de Heilige Geest. De Heilige Geest verbindt me aan God de Vader en zijn Zoon Jezus Christus.
In de naam van de Vader, de zoon en de Heilige Geest Amen
Dit is een verkorte weergaven van de preek op zondag 7 juli 2019 in de Protestantse Gemeente Goede Reede, Almere Haven.